بهمبری

صبح زود از خواب بیدار شدم. کتری را روی گاز گذاشتم تا چای درست کنم. به اتاق پسرم رفتم و وسایل مدرسه‌اش را آماده کردم. آب که جوشید چای را دم کردم و صبحانه را حاضر کردم همسر و پسرم را بیدار کردم. بعد ازراهی کردن آنها به سراغ آشپزخانه رفتم. ظرفهای کثیف را شستم. یادم افتاد قرار بود قیمه بپزم اما لپه نداشتم در ضمن پسرم قیمه را با سالاد دوست دارد پس لباس پوشیدم و برای خرید لپه و خیار و گوجه  وسبزی خوردن از خانه بیرون رفتم. سوز سردی می‌آمد. برگشتم و برنج و لپه را خیس کردم. پیاز خرد کردم و‌گوشت را که حالا خیلی کمتر از قبل می‌توانیم بخریم، تفت دادم و با لپه و کمی رب گذاشتم تا بپزد. سبزی خوردن را پاک کردم و خیساندم. لباسها را داخل لباسشویی ریختم. خانه به هم ریخته بود. بعد از مرتب کردن خانه و تخت‌خواب ‌ها، همه جا را جارو زدم. کف خانه سرامیک است و مجبورم  حتما با تی آن را تمیز کنم. به آشپز خانه برگشتم آب برنج را گذاشتم تا بجوشد در این فاصله قبض گاز و آب را اینترنتی پرداخت کردم. آب که جوشید برنج را داخلش ریختم بعد آبکش کردن و دم کردم. برای خورش سیب زمینی را خیلی ریز خلال کردم و سرخ کردم. لباسها را از ماشین در آوردم و پهن کردم. کتری را گذاشتم تا بجوشد. سبزی خوردن را شستم و خیار و گوجه  و پیاز را خرد کردم و سالاد درست کردم. کتری که جوشید چای را دم کردم. ظرفهای ناهار را آماده کردم .پسرم و همسرم از راه رسیدند. ناهار را آماده کردم. بعد از خوردن ناهار ظرفها را به آشپزخانه بردم و شستم. چای ریختم. میوه آوردم و پوست کندم. پسرم عصر باشگاه داشت. لباسهایش را آماده کردم. خیلی خسته بودم خواستم کمی استراحت کنم که تلفن زنگ خورد. مادرم بود که از من خواست برایش خرید کنم و ببرم. بعد از راهی کردن پسرم لباس پوشیدم و برای مادرم خرید کردم. وبه خانه‌اش بردم. اصرار کرد بمانم اما نمی‌شد بمانم. پسرم به خانه برمی‌گشت. با مادرم خداحافظی کردم. به خانه که برگشتم تنم درد می‌کرد. انگار سرما خورده بودم. برای خودم سوپ و برای بقیه کوکو سبزی درست کردم. پسرم که از باشگاه برگشت از من خواست در انجام تکالیف کمکش کنم.  شام را که خوردیم بعد از خوردن چای خواستم کمی استراحت کنم که یکی از  همکاران همسرم با خانواده سر زده به خانۀ ما آمدند. از آنها پذیرایی کردم وقتی که رفتند ساعت ۱۲ شب بود. بعد ازمرتب کردن آشپزخانه وقتی به رختخواب رفتم خر و پف همسرم بلند بود. به آرامی زیر پتو خزیدم ولی تا صبح تب و لرز داشتم. وقتی ساعت گوشی زنگ خورد نای بیدار شدن نداشتم. ولی مجبور بودم .کلی کار نکرده داشتم. با خودم فکر می‌کردم کاش می‌شد امروز را مرخصی بگیرم. ولی از کی؟! کاش پسر و همسرم کمی مرا درک می‌کردند و به من در انجام وظایف هر روزه خانگی کمک می‌کردند. اما انگار که کار خانگی ۲۴ ساعته بدون مرخصی و تکراری وظیفۀ من است. کاری که همیشه بر دوش زنان بوده و بسیاری از مردان انجام آن را آسان می‌دانند و همکاری و مشارکت با زنان را دون شأن خود می‌پندارند.

بعدازظهر بۊ. ناهاره بۊخؤرده ؤ ظرفانه بۊشؤسته پسی، خاستم ایپچه استراحت بۊکۊنم کی تلفؤن زنگـ بۊخؤرده. می عمۊدؤختر بۊ کی خاستی شبنیشینˇ ره بایه أمی خانه. ایپچه خۊ خانه کارˇ جا بۊگؤفته. بندهٔ خۊدا کمردرد ؤ واریس دأره نتانه زیاد سرپا بئسه. بۊگؤفتم شام بأیید، بعدˇ ایپچه تعارؤف قبۊل بۊکۊده. استراحتˇ قیده بزئم ؤ دکفتم خانه جان! جارۊ بزئم، گردگیری بۊکۊدم، خریدم داشتیم. می دؤخترأ واستی ببؤرده-بیم کلاسˇ زبان. تۊنداتۊند حاضرأبؤستیم ؤ بۊشؤییم.
هوا سرد ؤ بارانی بۊ ؤ باران هأتؤ وارستی. می دؤخترأ کی بنأم کلاس، بۊشؤم خرید ؤ میوه ؤ شبچره ؤ وسایل بهئم. یک هفته‌یی بۊ کی واران وارستی انگار حأله-حأله’ن بند آمۊنˇ خیالأ ناشتی. تازه ظهرˇ اخبارم اعلام بۊکۊده-بۊ کی تا آخر هفته هوا هأتؤیه ؤ باران باره. انˇ وسی بۊ کی تمامˇ خیابانانأ آب بیگیفته-بۊ ؤ شؤن ؤ آمؤن سختأبؤسته-بۊ. هزار بدبختی همرأ خۊدمانه فارسانیم خانه ولی امی سر تا پا خیسˇ آب بۊبؤسته-بۊ. أمی لیواسانأ عوضأکۊدیم. من بۊشؤم آشپزخانه،یک عالم کار دأشتیم.
 خاستم کۊیی کاکا چاکۊنم. خئلی وقت بۊ چانکۊده-بۊم. کۊییأ پۊست بیگیفتم ؤ بنأم اۊجاقˇ گازˇ رۊ تا بپزه ؤ مشغۊلˇ شامˇ تهیه بۊبؤستم. میرزاقاسمی ؤ باقلاقاتۊق چاکۊدم، سیرتۊرشی هف ساله’م کی خۊدم بنه-بوم، بالکؤنˇ جا باوردم. سبزی خؤردن ؤ زیتۊن ؤ پیازم آماده بۊکۊدم.
ساعت ۸ بۊ کی مهمانان بامؤیید. شام حاضرأکۊدم ؤ سفره پهنأکۊدم. می دؤختر میل به غذا ناشتی ؤ همش عطسه کۊدی. أنه قؤرص فدم ؤ بخۊسانئم. شامˇ پسی سفره’ جمعأکۊدم ؤ چأیی ؤ میوه باوردم. کۊیی کاکا خئلی خۊشمزه بۊبؤسته-بۊ ؤ همه تعریف کۊدید. ساعت ۱۲ بۊ کی مهمانان بۊشؤیید ؤ منم آشپزخانه’ جمع ؤ جۊر کۊدنˇ پسی خاستم بشم بۊخۊسم کی می دؤخترˇ ناله صدا جا متوجه بۊبؤستم کی انˇ تب زیادأبؤسته. آبˇ نمک چاکۊدم ؤ تا خۊدˇ صبح هر نیم ساعت انه پاشۊیه بۊکۊدم تا انˇ تب کم کم بامؤ جیر. خاستم ایپچه می چشمانه دودم کی ساعت زنگ بۊخؤرد.
هر رۊز صبحˇ بیدارباشˇ زنگ بۊ. ویریشتم ؤ اهلˇ خانه ره صبحانه حاضرأکۊدم ؤ اۊشانه راهی کۊدنˇ پسی بۊشؤم می دؤختره سر بزئم ؤ بیدئم شؤکرˇ خۊدا انˇ حال بهتره؛ دئه انه مدرسه اوسئه نۊکۊدم. لباسانأ تاودم ماشینˇ مئن ؤ ناهار چاکۊدم. می دؤخترˇ ره سوا سۊپ چاکۊدم. واستی بۊشؤبیم بانکˇ قسطم فده-بیم.
راهˇ میان می دیلˇ میان فکر کۊدم دۊرۊسته ظاهراً شاغل نیم ولی ایته شؤغل دأرم، دایمی ؤ مادام‌العمر ؤ بی مرخصی ؤ بی حق ؤ حۊقۊق ؤ حتی بی بیمه! اۊنم بیسˇ چار ساعته.
شؤکرˇ خدا… خانه‌دارم.

پ.ن: 
این یادداشت برای نخستین بار در شمارۀ ۷ ماهنامۀ گیلانˇاؤجا منتشر شده.
برای اطلاع از چگونگی خواندن و نوشتن با رسم‌الخط گیلکی اینجا را ببینید.
برگردان فارسی این یادداشت در ادامه مطلب 👇 آمده است.

به یاد اوستا دختر*

درنگ درنگ...
ساعتˇ زنگˇ صدا مره خابˇ جا بپرستم.
هوا دم بۊکۊده ؤ شرجی بۊ. واى مره دیرأبؤسته. واستى می پسره ببؤرده بیم کلاسˇ زبان. تابستان بامؤ واستى زاکانˇ اؤقاتˇ فراغته پۊرأکۊدن. ناشتایى‌ئه آماده بۊکۊدم ؤ تۊنداتۊند روانه’ بؤستم آموزشگاهˇ ره.
آمۊزشگاهˇ مؤدیر، ایته می قدیمی دۊسته. وقتی فارسیم، حال ؤ احوالˇ پسی مره بۊگؤفته بیشناوستی پریرۊز خیابانˇ مین خاستید ایتا طفلˇ معصومأ بۊدؤزدید؟ بۊگؤفتم: نأ. خبر نارم. بۊگؤفت: زاىˇ مار به موقع فارسه وگرنه معلۊم نبۊ چۊجۊر فاجعه خأستی اتفاق دکفه؟
اۊ دبستانی کؤر، مائده یاد دکفتم کی أویرأبؤ ؤ اۊنˇ جا هیچ خبری نۊبؤسته. می دۊستˇ جا خؤداحافظى بۊکۊدم ؤ ایپچه چکˇچی هئنˇ پسی واگردستم به خانه ؤ غذا چاکۊدنه مشغۊل بۊبؤستم.
ظهرˇ دم کی خاستم بشم می پسرˇ دۊمبال، می دتر کی تازه خابˇ جه ویرشته بۊ مره بۊگؤفت: مامان یادت نره برام کاغذA4 بخرى امروز کلاس نقاشى دارم.
بۊگؤفتم "چشم" ؤ بۊشؤم. أ وضع ؤ اوضاعˇ مره نیشه زاکانأ تنهایى جایى اۊسئه کۊدن. واستى أشانه چارچشمى پاستن. وقتى واگردستم خانه، می دتر بۊگؤفته که می مار زنگ بزئه ؤ بۊگؤفته بۊ عصری بیشیم پیاده‌روی. از وقتى باشگاهانˇ شهریه گران بۊبؤسته پیاده‌روی به‌صرفه‌تره!
ناهار آماده بۊکۊدم ؤ بعد چایی ؤ میوه باوردم ؤ ظرفانأ بۊشؤستم. خاستم ایپچه استراحت بۊکۊنم. هنۊز می چۊمان خؤب دنوسته بۊم که تلفؤن زنگ بۊخورده. می خالادؤختر بۊ. زنˇ خؤب ؤ بساز ؤ مهربانیه ولی أنˇ بخت شۊر بۊ. تازگى بفأمسته بۊ کی أنˇ مرد معتاده. خیلى حقˇسعى بۊکۊد أنه ترکأ ده امما نۊبؤسته. أن بندهٔ خۊدایم دئه أنˇ طاقت طاقأبؤسته، خاسته کی جۊدا ببه. می دیل بیگیفت. ایتا جا بخانده بۊم کی یک سومˇ می شهرˇ مردۊم معتادیدی. جوانانی کی بیکاری ؤ بی امکاناتی ؤ ناآگاهی جا معتاد بیدی… خیلى دردناک بۊ.
آماده’ بؤستم کی بشم می مارˇ أمره پیاده‌روی. می مار بۊگؤفته بشیم تا ساحل، بۊگؤفتم چشم ؤ رادکفتیم ساحلˇ طرف.
همه تا راهان کی ساحله فأرسید دوستئید! به سختی ایتا راه پیدا کۊنیم ؤ فأرسیم ساحله. دۊ تا أمی همساده’نم اؤیه ایسأبید. وقتی فأرسئید أمی ورجا، حال ؤ احوالˇ پسی بۊگؤفتید: خبر دأریدی چن رۊز پیش چن تا جوانˇ مۊسافر دریا مئن غرقأبؤستیدی؟
بۊگؤفتم: مگه غریق نجات نئسأبۊ؟
بۊگؤفت: نأ. پارسال خرداد ماه ایسأبید ولی چۊن أشأنˇ حقۊق پرداخت نۊبؤسته، ایمسال هنۊز نامؤیدی.
می فکر مشغول بۊبؤست. ایته بندر أن همه قشنگی ؤ مواهبˇ خؤدادادی أمره، چره وا أتؤ ببه؟ می شهر امکاناتˇ کمی ؤ مسۊلانˇ بیتوجهی جا رنج کشه. ایته شهر کی زناکانˇ فراغت ؤ تفریح ؤ ورزشˇ ره هی تا جاجیگا نأره. وا أنˇ داده فأرسئن… می شهرˇ داد...

_* زنده یاد سرور حسین دوست ملقب به اوستا دختر، کارگر شریف و زحمتکشی بود که سال‌ها قبل در خیابان سپه بندر انزلی کفاشی می‌کرد. در سال‌های اخیر، زنان سرپرست خانواده به مراتب بیشتر شده‌اند.

پ.ن: این یادداشت برای نخستین بار در شمارۀ ۳و۴ ماهنامۀ گیلانˇاؤجا منتشر شده.
برای اطلاع از چگونگی خواندن و نوشتن با رسم‌الخط گیلکیاینجا را ببینید.
برگردان فارسی این یادداشت در ادامه مطلب 👇 آمده است.

کار خانگی، شغلی ۲۴ساعته، مادام‌العمر، بدون مرخصی، حقوق و مزایا، که دیر و زود دارد اما سوخت و سوز ندارد. این کار خانگی زنانه(!!) با نزدیک شدن به سال نو رنگ و بویی دیگر برای خانم‌ها دارد.
کارهای سخت و طاقت فرسایی که زنان خانه‌دار و شاغل را درگیر خود می‌کند. گویی مسابقه‌ای شروع می‌شود که هرکسی زودتر و بهتر آن را انجام دهد کدبانویی تمام عیار و زن خانه‌داری است.
صبح پس از راهی کردن بچه‌ها و آقای خانه، بالاخره تصمیم می‌گیرم از اتاق خواب شروع به خانه تکانی کنم. قبل از هر کاری به فکر تهیۀ ناهار هستم. ناهار که رو براه شد، به اتاق می‌روم. پرده و ملافه‌ها را داخل ماشین لباسشویی می‌اندازم و در دل سازندگان ماشین لباسشویی را دعا می‌کنم. ملزومات پاک کردن و برق انداختن شیشه‌ها را با خود به اتاق می‌برم. مشغول تمیز کردن شیشه‌ها هستم که زنگ خانه را می‌زنند. همسرم به دنبال مدرکی که جا گذاشته به خانه برگشته است. دوباره از چارپایه بالا می‌روم. همسرم می‌گوید مراقب باش که نیفتی و در همان حال لباس و پوشش مرا برانداز می‌کند. می‌گویم اگر آنقدر نگران منی بیا و تو شیشه‌ها را پاک کن. می‌گوید عجله دارد و می‌رود.
به نظر من سخت‌ترین قسمت خانه تکانی مرتب کردن کمد و کشوهاست. چند ساعتی وقتم را می‌گیرد تا لباس‌های بلا استفاده و کهنه را جدا کنم و بقیه را مرتب و منظم سر جایشان بگذارم. بعد از گردگیری و تمیز کردن گوشه و زوایای اتاق به آشپزخانه می‌روم تا ناهار را آماده کنم. زنگ به صدا در می‌آید و بچه‌ها خسته و گرسنه وارد می‌شوند. سفره را پهن می‌کنم. بعد از خوردن غذا به سراغ ماشین لباسشویی می‌روم. پرده و ملافه‌های تمیز را پهن می‌کنم. به اتاق می‌روم و جارو می‌کشم. چقدر دلم چایی می‌خواهد. کمرم و دستم درد می‌کند. پرده را با زحمت فراوان وصل می‌کنم. بالاخره تمام شد. راهی آشپزخانه می‌شوم. ظرف‌های کثیف را می‌شویم. حالا نوبت تهیۀ شام است.
این یک مرحله از مراحل خانه تکانی همراه با خانه‌داری همیشگی من است. گاهی فکر می‌کنم اگر همکاری سایر اعضای خانه هم بود با شادی و رضایت بیشتری به استقبال سال نو می‌رفتم...

این یادداشت نخستین بار در کانال تلگرام کار خانگی منتشر شده است.