سرطان دهانۀ رحم (سرویکس) از شایعترین سرطانها در خانمها خصوصاً در کشورهای جهان سوم است. در کشورهای پیشرفته این سرطان به دلیل انجام تستهای غربالگری از نظر شیوع کاهش چشمگیری یافته است. بنابراین سرطان دهانۀ رحم و غربالگری آن اهمیت زیادی دارد.
از آنجایی‌که سرطان دهانۀ رحم به آهستگی پیشرفت می‌کند چنانچه خانمها تحت مراقبتهای منظم و معاینات ژینکولوژیک برنامه ریزی شده قرار گیرند میتوان از این سرطان پیشگیری کرد.
هدف اصلی این تست و پیگیریهایی که بدنبال آن انجام می‌شود پیشگیری از تغییرات غیرطبیعی سلول‌های دهانۀ رحم است که در صورت عدم توجه ممکن است به سمت سرطان دهانۀ رحم پیشرفت نماید.
تست پاپ اسمیر میتواند سلول‌های دهانۀ رحم را بررسی و حالات غیرطبیعی آن را که منجر به سرطان می‌شود مشخص کند.
توجه به این نکته حائز اهمیت است که این تست سرطان دهانۀ رحم یا قسمت تحتانی رحم را مشخص می‌کند و لزوماً در مورد سرطان اندومتر (رحم) پیشگویی کننده نیست. لذا در موارد و شرایط خاص که پزشک لازم میداند علاوه بر تست پاپ اسمیر، بیوپسی اندومتر نیز انجام می‌شود که این امر جهت بررسی سلول‌های داخلی حفرۀ رحم بوده و معمولاً در خونریزیهای غیرطبیعی رحم لازم است.
پاپ اسمیر چگونه انجام می‌شود؟
پاپ اسمیر هنگام معاینۀ لگنی انجام می شود. پزشک یا ماما برای نمونه برداری با وسیله‌ای به نام اسپکولوم، دهانۀ دستگاه تناسلی را باز می‌کند تا بتواند گردن رحم را ببیند بعد با یک نمونه گیر (اسپاچولا) و یک برس کوچک، سلول‌های دهانۀ رحم را جمع آوری می‌کند. این نمونه برای بررسی به آزمایشگاه فرستاده می‌شود. پاپ اسمیر گاهی نشان دهندۀ عفونت هم هست اما نمی‌توان برای تشخیص بیماری‌های مقاربتی به آن تکیه کرد و آزمایش‌های اختصاصی لازم است.
این آزمایش دردناک نیست، اما معاینۀ لگنی آن ممکن است اندکی ناراحت کننده باشد.
در کشورهای پیشرفته واکسنی برای پیشگیری از سرطان رحم به دخترانی که در سن شروع فعالیت جنسی هستند تزریق می‌شود تا از بروز آن جلوگیری شود با توجه به نبود چنین برنامه‌هایی برای دختران نوجوان تنها راهکار مناسب پیشگیری از این نوع سرطان با معاینۀ سالانه و تست پاپ اسمیر است که متأسفانه هنوز در کشور ما همه گیر نیست و توجه لازم به آن نمی‌شود.
برای اطلاع از وضعیت انجام این آزمایش و نواقص آن در خانه‌های بهداشت می‌توانید به مقالۀ "خانه‌های بهداشت و زنان؛ نگاهی به نقش خانه‌های بهداشت روستایی در گیلان" که در همین زمینه نوشته‌ام و در شماره ۱۳ماهنامه "گیلان اؤجا" چاپ شده است رجوع کنید.