بهمبری

کتاب «می شهر» نخستین کتاب به زبان گیلکی است که از یک نویسنده‌ی زن منتشر شده است. یادداشت‌های می شهر که در فاصله‌ی سال‌های ۹۵ تا ۹۸ در ماهنامه‌ی گیلانˇاؤجا منتشر شده است، می‌تواند سند خوبی برای توصیف بحران‌های اقتصادی و تغییرات زیاد وضعیت معیشتی جامعه در نیمه‌ی دوم دهه‌ی نود شمسی از دید یک زن خانه‌دار گیلک باشد.
کتاب «می شهر» را نشر نیروانا در سال ۱۳۹۹ در ۵۰ صفحه به قیمت ۱۰۰۰۰ تومان منتشر کرده است. 

این کتاب را در همه‌ی کتاب‌فروشی‌های معتبر استان گیلان می‌توانید تهیه نمائید و علاوه بر آن مرکز پخش: تهران، خیابان انقلاب، خیابان فخررازی، خیابان لبافی‌نژاد، پلاک ۱۸۴ – تلفن: ۶۶۴۹۵۸۱۹

و در فروش‌گاه‌های:
۱- تهران، خیابان انقلاب، خیابان فخررازی، ژاندارمری غربی، پلاک ۸۸، فروشگاه جمهوری – تلفن: ۶۶۴۸۵۱۱۴

۲- تهران، خیابان کریمخان زند، خردمند جنوبی، کوچه یگانه، کتاب‌فروشی نیماژ – تلفن: ۸۸۸۴۲۶۰

نیز در دست‌رس علاقمندان است.

خرداد ماهˇ آخری رۊزان بۊ؛ محصلان خۊشانˇ امتحانأ بده‌بید ؤ منتظرˇ خۊشانˇ نتیجه ایسه بید. می کۊچی پسر خئلی زمت بۊ کی می گۊشˇ مئن خاندی مدرسه امتحاناتˇ پسی خأیه بشه کارˇ سر. تازه ۲۱ ساله بۊبؤسته بۊ. هرچی من ؤ أنˇ آقاجان أنˇ مره صحبت بۊکۊدیم فایدهیی ناشته. امه‌ره گۊفتی خأیه خۊ پۊلانه جمعأکۊنه ؤ خؤره کفش ؤ لیواس بیهینه. ولی من دانستیم که بیشتر أنˇ هدف کارˇ سر شؤنˇ جا اینه کی بتانه خؤره مؤبایل بیهینه. آخه همیشه مره گۊفتی که همه‌تا أنˇ دۊست ؤ رفیقان مؤبایل دأرید ؤ من نارم. أنˇ پئر بنده‌خۊدا ایتا کارگره ؤ نتانه أنˇ ره مؤبایل بیهینه. أخه می زای هر مؤبایلی هم قبۊل ناره... أنˇ پئره بسپؤردم اگه جایی می پسرˇ ره کار پیدا بۊبؤسته مؤخالفت نۊکۊنه. منم دۊست ؤ آشنایه بسپؤردم ایتا کار أنؤ ره پیدا بۊکۊدید مره خبرأکۊنید. 

دۊ سه رۊز پیشتر که بۊشؤ بۊم خرید. ایتا هف هش ساله پسرزای بیدئم کی یک عالم دسمال کاغذی أنˇ دسˇ مئن دۊبۊ ؤ أ دۊکان اۊ دۊکان شۊیی تا خۊ دسمالانه بۊفرۊشه. خئلی ریزه-میزه بو. می دیل بۊسؤخت. زای به أن سن ؤ سال فقط با درس بخانه ؤ تفریح بۊکۊنه. چره واستی پۊلˇ واسی صبح تا غۊرۊب بیرۊنˇ خانه بچرخه ؤ کار بۊکۊنه؟ أنˇ ره خئلی زۊده کی واردˇ اجتماع ببه. اجتماعی کی همه جۊر آدم اۊنˇ مئن ایسه‌ید. جۊلؤتر ایته چادری دؤخترزای بیدئم کی گۊلدان فۊرؤختی؛ می جۊلویه بیگیفت ۊ بۊگؤفت خاله جان گؤلدان نخایی؟ أنه نگاه بۊکۊدم؛ أنˇ سرمچه شیرین بۊ. بۊگؤفتم چن سال داری؟ بۊگؤفت یازده. چن تا گۊلدان بیهئم. بۊگؤفتم از کؤیه آیی؟ بۊگؤفته خارجˇ شهرˇ جا مینیبۊسˇ مره آیم. بۊگؤفتم تنهایی؟ بۊگؤفت أهأ. می پئر کارگره، نتانه امی مخارجه فارسانه. می مار گۊلدان چاکۊنه ؤ منم انˇ ره فۊرۊشم. أگه هر شب گۊلدانانه نۊفرۊشم می مار مره دعوا کۊنه ؤ گاگلف مجبۊرم تا ۱۰ شب بمانم تا همه تا ره بۊفرۊشم. 

جایی بخانده‌بۊم کی نصفˇ گیلانˇ کارˇ زاکؤن، ۸ تا ۱۸ سال داریدی ؤ در معرضˇ خشونت قرار داریدی... تازه واستی وشتایی ؤ تشتایی ؤ لیواس ؤ کفشˇ نامۊناسب ؤ در معرضˇ انواعˇ خطران ؤ بیماریان قرار گیفتنم تاب باورید، تا بتانید خۊشانˇ کاره ادامه بدید. بفأمستم چره چادر دۊکۊده. أنه بۊگؤفتم تره خئلی مراقب ببۊ. مره ایه قشنگˇ لبخند بزه بۊشؤ. هر وخت أنˇ دیم ؤ خنده می خاطر أیه می دیل آتیش گیره ؤ أنˇ ره دۊعا کۊنم تا ساقˇ سلامت بمانه. 

رۊزنامه مئن بخانده‌بوم که ۱۱۰ هزار زای شناسایی بۊبؤستن کی تحصیلˇ جا محرومین، کی فقط نصفˇ اۊشان تحتˇ حمایت قرار بیگیفتن... درحالی کی دۊ میلیۊن کارˇ زاک ایرانˇ مئن ایسأ. تازه بینویشته بۊ أ آمار رسمیه ؤ حۊدۊدˇ هف میلیۊن زاکˇ کارگر دأریم. کارˇ پنهانی زاکان کی مزارع ؤ باغانˇ دۊرۊن خۊشانˇ خانواده’ یاور بیدی ؤ پیله‌ترانˇ پابپا کار کۊنیدی. یا خۊشانˇ خانواده کارگاهˇ دۊرۊن کار کۊنیدی ؤ هرگز أشانˇ حق ؤ حۊقۊق پرداخت نیبه. اۊشانˇ جا بدتر، مۊهاجرانˇ زاکانیدی کی حۊدۊدˇ نصفˇ أ کارˇ زاکانه تشکیل دهیدی. افغانستان ؤ پاکستانˇ زاکان کی مجبۊریدی خۊشانˇ خانواده’ کۊمک گۊدنˇ وأسی مۊهاجرت بۊکۊنید. حتی قانۊن ؤ بهزیستی‌م نتانه أشانه حمایت بۊکۊنه، چۊن شناسایی مدرک ناریدی. زاکانی کی مجبۊرید خۊشانˇ پئر ؤ مارˇ اعتیادˇ وأسی ؤ زیندگی ره پۊل ؤ ایته سرپرست نأشتنˇ وأسی، هر کاری بۊکۊنید. کارگاهانˇ میان ایپچه دسمؤزدˇ همرأ کار کۊدن تا فال ؤ آدامس فۊرۊشی ؤ واکسی ؤ... زاکانی کی زاکی ؤ بچگی نۊکۊنیدی ؤ معلۊم نیه آینده مئن چی أشانˇ رافا ایسأ، چۊن نأ سواد ؤ مدرک داریدی نأ بقایده بهداشت ؤ آمۊزش. زاکانی کی خئلی زۊد پیله بیدی ؤ اجتماع خۊ زشتˇ دیمه زۊد أشانه نیشان دهه. خئلی زۊد قبلˇ أنکی أشان -چی جسمی ؤ چی رۊحی- آماده’ بید... خئلی تلخه.

پ.ن:
عکس‌ها برگرفته شده از آلبوم کودکان کار در ایران اثر احمد زاهدی.
این یادداشت برای نخستین بار در شمارۀ ۱۳ ماهنامۀ گیلانˇاؤجا منتشر شده. 
برای اطلاع از چگونگی خواندن و نوشتن با رسم‌الخط گیلکی اینجا را ببینید.

اسفند ماهˇ آخری رۊزان بۊ. ای هفته بؤستی که می کۊچی دؤختر خۊ دۊ تا پایأ ایته کفشˇ مئن دۊکۊده‌بۊ کی با بشیم خرید، اۊنم کؤیه! منطقهٔ آزاد. هرچی أنأ بۊگؤفتم زای جان، راه دۊره، شۊلؤغه، أنˇ گۊشˇ مئن نۊشؤ کی نۊشؤ. شال ؤ کۊلا بۊکۊدیم رادکفتیم. مگه أمی‌ره تاکسی گیر آمۊیی؟ همیشه هأتؤیه. وقتی تعطیلات شۊرۊع به ؤ مؤسافران ویشتر أییدی، شهر شۊلؤغأبه تاکسی کار نۊکۊنه .چۊن أشأنˇ ره صرف نۊکۊنه چن ساعت ترافیک ؤ شۊلؤغی مئن بئسن. آخر سر مجبۊر بۊبؤستیم ایته ماشین مؤسافرکشˇ شخصیأ سوارأبیم.
هوا سرد بۊ ؤ بارانم بیگیفته‌بۊ. خۊدم همیشه می دؤختره سفارش کۊدیم کی غیرˇ تاکسی، ماشینˇ دیگه سوارأنبه.
پناه بر خۊدا سوارأبؤستیم.
راهˇ مئن راننده، شهرˇ شۊلؤغی ؤ بینظمی جا گله بۊکۊد بۊگؤفت وقتی مؤسافران أییدی، شهر شۊلؤغأبه ؤ اجناس ؤ موادˇ خۊراکی هم گرانأبه. بۊگؤفتم شۊلؤغی ره شمه‌ره حق دهم ولی اجناسأ گران کۊدن دئه مؤسافرانه مربوط نبه ؤ خۊدمان کم‌کاری کۊنیم. بۊگؤفت مجبۊره أ سن ؤ سالˇ مره بازنشستگی پسی مؤسافرکشی بۊکۊنه. دۊتا پسرˇ لیسانسˇ بیکارم خانه مئن داشتی کی هفتهٔ پیش ایته کی لیسانسˇ عؤمران هم داشتی، ایته آشنا سفارش ؤ واسطگی مرأ، تهرانˇ مئن، بتانسته بۊ انزلی منطقهٔ آزادˇ مئن مشغول به کار ببه!
جاده مئن می چشم بۊخؤرده "به منطقهٔ آزاد انزلی خوش آمدید"ˇ تابلؤیأ.
می دؤختر مره واورسه کی: مامان مگه منطقهٔ آزاد مال بندر انزلی نیست؟ چرا اینجا این‌جوری نوشته؟
بۊگؤفتم منطقهٔ آزاد دئه بندر انزلی شین نیه.
بۊگؤفت چرا؟
بۊگؤفتم هرتا شهرˇ منطقهٔ آزاد، أنˇ کۊچˇ فایده أنه کی خۊ مردۊمˇ ره اشتغال‌زایی بۊکۊنه ؤ شهرˇ اقتصاد ؤ پیشرفته یاور ببه. وقتی "بندر"ˇ کلمه، "أنزلی" ویرجا حذف ببه، یعنی دئه اۊنˇ شین نیه. واقعیتم هأنه کی أ منطقه بندر أنزلی ره هیچ فایده‌یی ناشته. کی أگه أتؤ بۊ أن همه جوانان کارˇ وأسی خۊشانˇ کشور ؤ شهرانˇ جا کۊچ نۊکۊدید غریبˇ سامان. راننده خۊ سرأ تکان بده ؤ هیچی نۊگؤفت. ایپچه بعد فرسیم مقصده. أنقدر شۊلؤغ بۊ کی منطقه پارکینگ پۊرأبؤسته‌بۊ. پارکینگ مجانی بۊ ولی چن‌وقته کی پۊلی بۊبؤسته ؤ تازه تعطیلˇ رۊزان أنˇ مبلغ بیشترم به؛ بۊمی ؤ غیرˇ بۊمی‌م نأره. می مؤشکل‌پسند دؤختر، ایته شلوار ؤ رۊسری خؤره بیهه. چیزی که مره خئلی جالب بۊ فۊرۊشگاهانی بۊ کی هف هزار تا پؤنزده هزار تۊمانی لیواس فۊرؤختیدی ؤ أشأنˇ تعدادم کم نبۊ. خاستم بشم داخل کی ایته قدیمی دۊسته بیدئم ؤ بنابۊکۊد حال ؤاحوال؛ فۊرۊشگاهه أنه نشان بدأم بۊگؤفتم معلۊم نیه لیواسان چۊتؤ تا أیه فارسه. چۊن خئلی نمˇ بۊیأ دهه. خنده بۊکۊد بۊگؤفت من بیشناوستم کی لیواسانه گۊنی مئن دریا تاودیدی کی گؤمرؤکه پۊل فأندید. بعد بۊجؤری طبقه أشأنأ خۊشکأکۊنید. بۊگؤفت می خاخؤر ایته أشانأ بیهئه بۊ، بندهٔ خۊدا حساسیت داشتی، تمامˇ أنˇ جانه خارش بیگیفته، آؤپیله بزه.
بۊگؤفتم پس معلۊم بۊبؤسته چره ارزان فۊرۊشیدی. تازه بقیهٔ فۊرۊشگاهانˇ کسب ؤ کارم کسادأکۊدید. خۊ سره باورده می گۊشˇ کۊن ایواشه بۊگؤفته: دۊرۊسه کی منطقهٔ آزاد شؤغل ایجاد بۊکۊده ولی اۊنˇ ورجا کاذبˇ شؤغلم ایجاد بۊکۊده. مره بۊگؤفته کی چنتا زن ؤ مرد شناسه کی ایپچه پۊلˇ وأسی کیف ؤ کفش ؤ وسیله منطقه جا خارج کۊنید ؤ فأرسانید دلالانˇ دس. زناکان چۊن چادؤر داریدی راحتتر ؤ ویشتر أ کارأ کۊنیدی ؤ أتؤ تانیدی ایپچه درآمد خۊشانˇ ره بدارید.
بۊگؤفته چن باری هم شاهد بۊ کی أشانأ بیگیفتیدی ولی زندگی هزینه ؤ بیکاری وأسی مجبۊر بۊبؤسته‌بید دۊوارده أ کاره بۊکۊنید. أنˇ مره خۊداحافظی بۊکۊدم واگردستیم بخانه.
خیابانˇ سر أمی همسایه پسرأ بیدئم کی چن تا مؤسافرˇ مره صحبت کۊدی. خۊشانˇ حیاطˇ مئن ایتا سۊییت بزئه‌بید ؤ عیدˇ تعطیلات ؤ تابستان اۊنه کرایه دئید. می دیلˇ مئن بۊگؤفتم دۊرۊسه مؤسافران ؤ تۊریستان شهرأ شۊلؤغأکۊنید ؤ نخاسته اجناسأ گرانأکۊنید ولی بعضیانˇ ره خؤب درآمدی أورید ؤ تانیدی ایپچه أ می شهرˇ اقتصادأ یاور دئید. می‌ره فکر کۊنم کی بندرˇ أنزلی خالی منطقهٔ آزاد نیه. أنˇ قشنگˇ تالاب تانه خئلی ویشتر تۊریست ؤ گردشگر بداره. شهرˇ مرکزˇ قدیمی ساختمانان مسۊلانˇ بیتوجهی مره دکالستن‌دریدی تانه مۊزه ببه ؤ ساعتˇ مناره کی قدیمˇ زمات دریانوردانˇ راهنما بۊ هسا تانه ایتا تاریخی یادگار ببه ؤ أنزلی بۊخؤفته اقتصاده ایپچه کۊمک بۊکۊنه.

پ.ن:
این یادداشت برای نخستین بار در شمارۀ ۱۲ ماهنامۀ گیلانˇاؤجا منتشر شده.
برای اطلاع از چگونگی خواندن و نوشتن با رسم‌الخط گیلکی اینجا را ببینید.

شمارۀ نوزده ماهنامۀ گیلانˇ اؤجا، تیر ماه ۱۳۹۷ با تمرکز بر مسائل محیط زیست استان گیلان منتشر شد.

"خبر بد: گیلان آب ندارد؛ خبر بدتر: اما این بی آبی برای بعضی‌ها نان دارد" نخستین مقالۀ این شماره است که به بحرانی شدن تولید و انباشت زباله در گیلان پرداخته و با بررسی آسیب‌ها، ریشۀ این پدیده را آشکار می‌کند و با  توجه به اهمیت حفاظت از تالابها در پی بحران خشکسالی، نسبت به نابودی تالابهای گیلان به دلیل سوء برداشتها از منابع طبیعی هشدار می‌دهد. و از آنجا که ادعاهای مبنی بر راه‌اندازی زیرساخت به دلیل فساد و نبود میلی برای حل مشکلات مردم به جایی نمی‌رسد، در پی چاره‌جوئی برای آن پیشنهاد دارد رویکرد و خطاب فعالان محیط زیست و مردم درگیر با این موضوع از حاکمان و بالایی‌ها به سوی ابتکار عمل و قدرت خودشان تغییر کند.

گزارشی دربارۀ ویلاهای شناور تالاب استیل آستارا با عنوان "تبانی سرمایه‌داران با مدیران، تهدید جدید تالاب‌های گیلان" دیگر مطلب شمارۀ نوزدهم اؤجا دربارۀ مسائل مبتلابه محیط زیست استان گیلان است که گزارش مختصری از روند ساخت ویلاهای شناور در تالابها، دلایل و اعتراض فعالین محیط زیست آستارا را به خواننده می‌دهد.

"صورت وضعیت" شامل اخبار، گزارش و نگاهی به وضع زندگی زحمتکشان و کارگران در گیلان، به همراه رخدادهای آسیب‌رسان به محیط زیست و زندگی مردم، بخش دیگر این شمارۀ ماهنامۀ گیلانˇ اؤجا است.

"گردشگری خصوصی در اراضی عمومی" عنوان یادداشت دیگری‌ست که به نقد شکل و شیوۀ کنونی توسعۀ گردشگری در استان‌های شمالی که به محیط زیست آسیب می‌رساند، پرداخته است.

"از تاریخ بیاموزیم" یادداشتی برگرفته از سایت سندیکای فلزکار و مکانیک، دیگر مطلب قابل توجه گیلانˇ اؤجای نوزدهم است و در پی آن گزارشی از وضعیت زنان کارگر در گیلان با عنوان "نقطهٔ تلاقی ستم جنسیتی و طبقاتی" آمده، که حاصل پژوهش میدانی جمعی از زنان علاقمند به حوزهٔ اشتغال زنان است.

نقد و بررسی مختصری از قراردادهای شهرداری رشت و خواسته‌های کارگران پیمانی آن را نیز در یادداشتی با عنوان "پیمانکار حجیم، کارگران نحیف" می‌توانید بخوانید.

بخش پایانی مقالۀ پیرامون نظام مزدی، با عنوان "اتحادیه‌های کارگری" نیز در این شمارۀ گیلانˇ اؤجا منتشر شده است و در پی آن نقدی با عنوان "خصلت رهایی بخش طبقۀ کارگر" به مقالۀ «با اینهمه پراکندگی و ناهمگنی چطور می‌توان متحد شد؟» که پیشتر در اؤجا منتشر شده بود، آمده است. نقدی بر نمایش آقای رئیس جمهور با عنوان "تئاتر علیه فرودستان" و نقد دیگری دربارۀ جعل تاریخی چهره و مقام دکتر حشمت جنگلی در ویدئوی منتشر شده از مسعود بهنود نیز در این شمارۀ گیلانˇ اؤجا خواندنی‌ست.

یادداشتی در معرفی نوعی آفت درختان جنگلی با عنوان "ابریشم باف ناجور" و گزارش و ... از دیگر مطالب منتشر شده در شمارۀ نوزده ماهنامۀ گیلانˇ اؤجا است.

همچنین یادداشت گیلکی "می شهر" به قلم نویسندۀ این وبلاگ را می‌توانید در گیلانˇ اؤجای ۱۹ بخوانید.

شمارۀ ۱۹ ماهنامه گیلانˇ اؤجا، تیر ماه ۱۳۹۷، در ۲۴ صفحه، سیاه و سفید به قیمت ۲۰۰۰ (دو هزار) تومان هم‌اکنون در دسترس علاقمندان قرار دارد.

مراکز پخش:

آستارا:

- نوشت‌افزار رومینا. خیابان فارابی. روبروی هلال احمر.

املش:

-‌ مطبوعاتی محبی. خیابان شهید بهشتی.

بندر انزلی:

-‌ مطبوعاتی بوعلی. خیابان سپه (بازار سپه)

- نمایندگی مطبوعات. میدان اصلی شهر.

- دفتر فنی مهراز. جنب دانشگاه آزاد طالب‌آباد.

تالش:

- مطبوعاتی بیرامی.

رستم‌آباد:

-‌ بلوار بهشتی. نمایندگی مطبوعات رستم‌آباد.

رودسر:

-‌ مطبوعاتی غلامی. میدان شهرداری.

-‌ کتابفروشی دهخدا. میدان شهرداری.

رشت:

-‌ نشر گیلکان. خیابان انقلاب (حاجی‌آباد). 

- کتابفروشی ماه نو. میدان سرگل.

- کتابفروشی آسمان. خیابان امام خمینی.

- کتابفروشی فرازمند. خیابان امام خمینی. ابتدای پیاده‌راه.

- کتابفروشی بدر. گلسار. روبه‌روی ادارۀ پست

-‌ کیوسک مطبوعاتی علی آقا. خیابان نامجو

کلاچای:

-‌ مطبوعاتی حسینی. میدان امام خمینی.

لاهیجان:

-‌ نمایندگی کیهان. خیابان انقلاب.

-‌ کتاب فرازمند. روبروی باغ ملی.

- خانهٔ کتاب. خیابان نیما.

لنگرود:

-‌ شهر کتاب لنگرود. جنب منبع آب. 

-‌ کتابفروشی میرفطروس. خیابان بهشتی.

-‌  مطبوعاتی علیزاده. روبه‌روی کفش بلا.

تهران:

-‌ خیابان انقلاب. بازارچه کتاب. نشر اختران.

- خیابان کریم‌خان. کتابفروشی نشر چشمه.

دوستان ساکن تهران، مازندران و گلستان و... که مایل به تهیه شماره‌های پیشین و یا توزیع گیلانˇ اؤجا هستند با نشریه تماس بگیرند. 

نشانی: جادۀ انزلی - رشت، سه راه حسن رود، نبش کوچۀ وحدت ۱۷، پلاک ۳۳۳ 

تلفن تحریریه:  ۴۴۴۰۳۵۷۱ – ۰۱۳  

مکاتبات:  بندر انزلی. صندوق پستی: ۱۱۱۹ - ۴۳۱۴۶

ایمیل: awjamag@gmail.com

می چۊمانأ واکۊدم. هوا تاریک ؤ رؤشن بۊ می جا سر ویریشتم ؤ بۊشؤم آشپزخانه. کتریه آب دۊکۊدم ؤ بنم گازˇ سر . بۊشؤم پسرانˇ اۊتاق ؤ اشانه دۊخادم: یۊسف! یۊنس! ویریزید شمه‌ره دیر نبه...
اۊنˇ پسی بۊشؤم می دؤخترˇ اۊتاق ؤ أنه دۊخادم: مۊنس جان، جانˇ مارˇ بلا می سر، ویریز...
أنˇ گردˇ صۊرتأ کی نگاه بۊکۊدم خۊدمˇ کۊچیکی مره یاد بمؤ کی می مار مره دۊخاده از خاب: ماری جان، می گۊلˇ دؤختر ویریز بلا می سر.
اۊ زمات، من مره لۊس کۊدم ؤ مره به خاب زئیم تا می مار خۊ قشنگˇ لهجه ؤ شیرینˇ زبانˇ مرأ بازم مره دۊخانه. ولی می دؤختر (مۊنس) دۊس نأشتی. حتی خۊ اسمˇ جا کی من بیادˇ می مار أنˇ ره انتخاب بۊکۊده-بۊم ناراضی بۊ. همش مره گۊفتی: مامان با من گیلکی صحبت نکن. نمی‌خوام لهجه‌م عوض بشه.
می مۊنس جان می گۊلˇ دؤختر نانستی که وقتی دیلˇ تأن ؤ تی مارˇ زبانˇ مرأ، تی زاکه ناز دهی چی لذتی دأره.
کتری آب جۊش بامؤ ؤ چأیی بنأم. می چادؤره می سر تاودأم ؤ بۊشؤم نانوایی. وقتی واگردستم مۊنس خۊ دسˇ دیمأ بۊشؤسته ؤ منتظر بۊ. أنˇ براران تۊند تۊند لباس دۊکۊدید. ناشتاییه آماده بۊکۊدم. پسران بۊخؤردید ؤ بۊشؤیید. می مۊنسˇ ره لؤقمه بیگیفتم. أنه کۊمک بۊکۊدم تا حاضرأبه. أنˇ سیا گیرینجی مۊیه شانه بزئم ؤ مچه‌جیری بۊگؤفتم تی گیسˇ قۊربان ناز گۊل جان...
واگردست ؤ مره اخمˇ مرأ نگاه بۊکۊد ؤ بۊگؤفت: مامان، باز، دوباره شروع کردی.
می لبه گاز بیگیفتم ؤ دئه هیچی نۊگؤفتم. خؤب کی فکر کۊدم بیدئم کی أگه هتؤ پیش بیشه ؤ ماران خۊشانˇ زاکانˇ مره گیلکی صۊحبت نۊکۊنید کم کم أمی ماری زبان فرامۊشأبه ؤ از بین شه. اصلاً تصمیم بیگیفتم خانه مئن می زاکانˇ مره گیلکی گب بزنم. حالا أشانه خۊش بأیه یا خۊش نأیه. حیف أمی زبانه که فرامۊش به.
رۊ بۊکۊدم مۊنسه بۊگؤفتم از امرۊز هر کلمه گیلکی که خانه میان صۊحبت بۊکۊنه می ور جایزه دأره. أنˇ چۊمان برق بزه بۊگؤفته: واقعاً؟
بۊگؤفتم: بله. الانم ویریز بۊشۊ که تره دیر نبه.
وقتی أنه راهی بوکودم می دیلˇ میان فکر بۊکۊدم کی اگه هر کسˇ خانه مئن، زاکان بدانید که اشانˇ ماری زبان چقد شیرین ؤ مؤهمه تانیم أمی زبانه زنده بدأریم.

پ.ن: 
این یادداشت برای نخستین بار در شمارۀ ۱۱ ماهنامۀ گیلانˇاؤجا منتشر شده.
برای اطلاع از چگونگی خواندن و نوشتن با رسم‌الخط گیلکی اینجارا ببینید.
برگردان فارسی این یادداشت در ادامه مطلب 👇 آمده است.

بهمن ماه بۊ ؤ هوا خئلی سرد. تلویزیؤن «این پیروزی خجسته باد»ˇ آهنگأ پخش کۊدی. مره ببرده می کۊچیکی رۊزان.
اۊ زمان أمان تهران زندگی کۊدیم. ایته دبستانی طفل بۊم. مره یاده کی شبان می پئر ؤ مارˇ همره شۊییم پؤشتˇ بام ؤ الله اکبر گۊفتیم. می مار اجازه نده کی تظاهرات بیشیم ولی اۊنˇ جا زخمیانˇ وأسی باند ؤ دوا گۊلی ؤ پنبه ؤ ملافه جمع کۊدیم. همه مهربان بۊبؤسته-بید ؤ همدیگرأ یاور دأیید. شۊر ؤ شؤقˇ خاصی مردۊم مئن دبۊ. رۊزان تیر ؤ تیر فۊداشتنˇ صدا به‌ گۊش آمۊیی ؤ هر جوانی کی صبح محله جا بیرۊن شۊیی اۊمید ناشته شب ساق ؤ سلامت خۊ خانه‌یأ واگرده. فقط ای دفعه می عمه‌دؤخترˇ أمرأ کی چن سالی می جا پیله‌تر بۊ بۊشؤییم تظاهرات. تا هسأ أن همه آدم ای جیگا نیده-بۊم. مرد ؤ زن ؤ پیر ؤ جوان. همه خۊشانˇ مۊشتأ گره کۊده أمرأ هأرأی کۊدید «مرگ بر شاه».
زأکی عالمˇ مئن مره زیاد حالی نبۊ کی چی اتفاقی کره-دکفه. همه اۊمید داشتیم کی اؤضاع عوضأبه ؤ همه چی بهترأبه.
می دؤختر مره دۊخاد: «مامان فردا برای دههٔ فجر تو مدرسه‌مون جشنه. تو هم باید بیای». بۊگؤفتم: «باشه عزیزم. میام». فردا صبح ویرشتم ؤ خانهٰ رج ؤ راه کۊدنˇ پسی بۊشؤم مدرسه. جشنˇ مئن ایته أمی قدیمˇ معلمانه بیدئم که اۊنˇ دؤختر می مره همکلاس بۊ. اول أنه نشناختم آخه اۊ وقتان حجاب ناشتی ولی الان مقنعه بزئه-بۊ ؤ چادرم دۊکۊده-بۊ. مره یاد دکفت کی أنˇ دؤختر مره تعریف بۊکۊده-بۊ کی أنˇ مآر ایته جه اۊشانی بۊ کی تظاهرات اسفند ۵۸ مئن شرکت بۊکۊده-بۊ. ولی انگار فایده‌یی ناشته ؤ أشانˇ اعتراضه توجهی نۊبؤسته-بۊ. بۊشؤم جۊلؤ احوالپۊرسی بۊکۊدم. می رفیقˇ حالˇ جا سؤال بۊکۊدم بۊگؤفته کی خۊ مرد ؤ زاکانˇ أمره کانادا مؤقیم بۊبؤسته دره. خۊ کیفˇ مئن ایتا قدیمی عکس مره نشان بده. عکسی بۊ کی خانم معلم، کلاسˇ سر أمی مره بیگیفته-بۊ. مره یاده کی من ؤ می دسخاخۊر أمی رۊسریأ اۊسادیم ؤ بیحجاب عکس بیگیفتیم. چی دؤرانی بۊ. زمان چقد زۊد دواره. جشنˇ تمامأبؤنˇ پسی، خانم معلمˇ مره خۊداحافظی بۊکۊدم ؤ راهˇ مئن اۊ رۊزان ؤ شبانه فکر بۊکۊدم کی ایران پۊشتˇ سر بنأ.

پ.ن:
این یادداشت برای نخستین بار در شمارۀ ۹ و۱۰ ماهنامۀ گیلانˇاؤجا منتشر شده.
برای اطلاع از چگونگی خواندن و نوشتن با رسم‌الخط گیلکی اینجا را ببینید.
برگردان فارسی این یادداشت در ادامه مطلب 👇 آمده است.

نصفˇ شب بۊ که أمی بۊجؤری طبقه همسایه جیغˇ أمرأ خابˇ جا دپرکسم. دۊبارده شۊرۊع بۊبؤسته-بۊ. همسایه ایجگره صدا جا بفأمستم که باز خۊ مردˇ جا کره کۊتک خؤره.
چن سالی بۊ که ازدواج بۊکۊده-بید ؤ دؤخترˇ ره زای نۊبؤستی. أنˇ مردای‌م به هر بهانه‌یی أنه کۊتک زئی. می چادره اۊسادم ؤ خاستم بشم که مردای مره بۊگؤفته: کؤیه کره شی خانم؟ دعوایˇ زن ؤ شؤهریه؛ ربطی به امان نأره.
بۊگؤفتم أگه مردای ناغافل بزئه دؤختره‌یه بۊکۊشته تی وجدان قبۊل کۊنه؟ تانی بیگی من اؤیه ایسه-بۊم ولی هیچ کاری نۊکۊدم؟ اصلاً فرض بۊکۊن خۊدمانˇ دؤختر ه که کره کۊتک خؤره؛ تۊ تانی بیتفاوت بئسی؟ دره بازأکۊدم ؤ بۊشؤم بۊجؤر. در بزئم . چن بار در زئنˇ پسی، دؤختره دره بازأکۊد. أنˇ سر مچه کبۊد بۊبؤسته-بۊ. خۊ دیمأ چادر بیگیفته-بۊ. أنه بۊگؤفتم: عزیز جان می زای تب بۊکۊده ؤ قؤرصˇ تب‌بؤر نأرم. تو داری مره فدی؟خۊ سرأ تکان بده ؤ بۊشؤ کی مره باوره.
ناقلن أ بهانه همره أنˇ مردایأ بفهمانیم که أمان متوجه ایسیم که کره چی بلایی خۊ زنˇ سر اوردن-دره. قؤرصأ بیگیفتم ؤ بامؤم بیجیر. ولی مره خاب نیگیفته. أمی قدیمˇ همساده یاد دکفتم. ایتا دؤختر داشتی کی خۊشگلی ؤ نجابتˇجا هیچی کم ناشتی. سن ؤ سالی‌م ناشتی. هزار اۊمید ؤ آرزۊ مرأ مردˇ ره بۊبؤسته-بۊ. أنˇ مرد شک ؤ بددیلیˇ بیجا وأسی أنقدر أنه آزار بده ؤ کۊتک بزئه کی دؤخترˇ بدبخت خؤره خانه مئن آتش بزئه ؤ ایتا طفلˇ معصۊمم خۊدشˇ جا بنأ. بأزۊن أنˇ مرد پشیمان بۊبؤسته-بۊ ولی چی فایده؟ اۊ جوانˇ کؤر خۊ جانأ ببرده گلˇ جیر. به هزار بدبختی می چۊمانأ دوستم ؤ بۊخؤفتم.
فردا صۊب، وقتی کره خرید شۊییم راه‌پله مئن أمی بۊجؤری همسایهٰ بیدئم. سلام ؤ علیکˇ پسی أنه بۊگؤفتم: دؤختر جان. چره ساکت ایسی ؤ تی مردˇ جا شکایت نۊکۊنی؟ اۊن حق ناره هر چی وأسی تره کۊتک بزنه.
بۊگؤفته: کؤیه بشم؟ کلانتری؟ کلانتری که دۊزدان ؤ مجرمانˇ جایه. اصلاً دانی از هر چی مردای می حال بهم خؤره. کلانتری مئن زن نئسه کی راحت ببم ؤ می حرف ؤ شکایته مطرح بۊکۊنم.
راس گۊفتی. حق داشتی. بۊگؤفتم خا چره تی خانواده جا کۊمک نیگیری؟ بۊگؤفته أشان مره گیدی لباس سفیدˇ مرأ بۊشؤیی مردˇ خانه کفنˇ مرأ واگردی. وا تحمل بۊکۊنی؛ چۊن زای‌دارم نیبی. بۊگؤفتم پس بۊشۊ مۊشاورˇ ورجه. خۊ سره تکان بده ؤ بۊشؤ. منم بۊشؤم خرید. سبزی‌فۊرۊشی مئن ایتا می قدیمی همکلاسانأ بیدئم. حال ؤ احوال بۊکۊدیم. تازه طلاق بیگیفته-بۊ. ایتا هش ساله دؤختردأشتی با ایتا سه ساله پسر کی هفته‌یی یک رۊز چن ساعتی تانستی اشانه بیدینه. می دیل أنˇ ره بۊسؤخته. مره یاده کی عاشقˇ طراحی بۊ ؤ وقتی دانشگاه شهرˇ دیگه قبۊل بۊبؤسته-بۊ أنˇ پئر ونأشتی که بشه شهرˇ دیگه ؤ بۊگؤفته-بۊ چۊن دؤختره نتانه شهرˇ دیگه تنها زندگی بۊکۊنه. هر چی می دۊست گریه ؤ زاری بۊکۊده اثر ناشتی ؤ هۊ سال أنأ عرۊس بۊکۊدید. اۊنم چه عروسی! أنˇ مرد، هیچ اذیت ؤ آزاریأ فۊرۊگۊذار نۊکۊدی ؤ اصلاً اۊنه بحساب ناوردی. می دۊست تحمل بۊکۊد ؤ دم نزئه تا أنˇ طاقت طاق بۊبؤسته طلاق بیگیفت. مره بۊگؤفت با أن کی خئلی أنˇ ره سخته زاکانˇ دۊریه تحمل کۊدن ولی الان خاستی که ادامهٔ تحصیل بده ؤ خۊ پا سر بئسه. أنˇ ره آرزۊیˇ مؤفقیت بۊکۊدم ؤ خرید بۊکۊدم ؤ واگردستم بخانه.

پ.ن: این یادداشت برای نخستین بار در شمارۀ ۸ ماهنامۀ گیلانˇاؤجا منتشر شده.
برای اطلاع از چگونگی خواندن و نوشتن با رسم‌الخط گیلکی اینجا را ببینید.
برگردان فارسی این یادداشت در ادامه مطلب 👇 آمده است.

بعدازظهر بۊ. ناهاره بۊخؤرده ؤ ظرفانه بۊشؤسته پسی، خاستم ایپچه استراحت بۊکۊنم کی تلفؤن زنگـ بۊخؤرده. می عمۊدؤختر بۊ کی خاستی شبنیشینˇ ره بایه أمی خانه. ایپچه خۊ خانه کارˇ جا بۊگؤفته. بندهٔ خۊدا کمردرد ؤ واریس دأره نتانه زیاد سرپا بئسه. بۊگؤفتم شام بأیید، بعدˇ ایپچه تعارؤف قبۊل بۊکۊده. استراحتˇ قیده بزئم ؤ دکفتم خانه جان! جارۊ بزئم، گردگیری بۊکۊدم، خریدم داشتیم. می دؤخترأ واستی ببؤرده-بیم کلاسˇ زبان. تۊنداتۊند حاضرأبؤستیم ؤ بۊشؤییم.
هوا سرد ؤ بارانی بۊ ؤ باران هأتؤ وارستی. می دؤخترأ کی بنأم کلاس، بۊشؤم خرید ؤ میوه ؤ شبچره ؤ وسایل بهئم. یک هفته‌یی بۊ کی واران وارستی انگار حأله-حأله’ن بند آمۊنˇ خیالأ ناشتی. تازه ظهرˇ اخبارم اعلام بۊکۊده-بۊ کی تا آخر هفته هوا هأتؤیه ؤ باران باره. انˇ وسی بۊ کی تمامˇ خیابانانأ آب بیگیفته-بۊ ؤ شؤن ؤ آمؤن سختأبؤسته-بۊ. هزار بدبختی همرأ خۊدمانه فارسانیم خانه ولی امی سر تا پا خیسˇ آب بۊبؤسته-بۊ. أمی لیواسانأ عوضأکۊدیم. من بۊشؤم آشپزخانه،یک عالم کار دأشتیم.
 خاستم کۊیی کاکا چاکۊنم. خئلی وقت بۊ چانکۊده-بۊم. کۊییأ پۊست بیگیفتم ؤ بنأم اۊجاقˇ گازˇ رۊ تا بپزه ؤ مشغۊلˇ شامˇ تهیه بۊبؤستم. میرزاقاسمی ؤ باقلاقاتۊق چاکۊدم، سیرتۊرشی هف ساله’م کی خۊدم بنه-بوم، بالکؤنˇ جا باوردم. سبزی خؤردن ؤ زیتۊن ؤ پیازم آماده بۊکۊدم.
ساعت ۸ بۊ کی مهمانان بامؤیید. شام حاضرأکۊدم ؤ سفره پهنأکۊدم. می دؤختر میل به غذا ناشتی ؤ همش عطسه کۊدی. أنه قؤرص فدم ؤ بخۊسانئم. شامˇ پسی سفره’ جمعأکۊدم ؤ چأیی ؤ میوه باوردم. کۊیی کاکا خئلی خۊشمزه بۊبؤسته-بۊ ؤ همه تعریف کۊدید. ساعت ۱۲ بۊ کی مهمانان بۊشؤیید ؤ منم آشپزخانه’ جمع ؤ جۊر کۊدنˇ پسی خاستم بشم بۊخۊسم کی می دؤخترˇ ناله صدا جا متوجه بۊبؤستم کی انˇ تب زیادأبؤسته. آبˇ نمک چاکۊدم ؤ تا خۊدˇ صبح هر نیم ساعت انه پاشۊیه بۊکۊدم تا انˇ تب کم کم بامؤ جیر. خاستم ایپچه می چشمانه دودم کی ساعت زنگ بۊخؤرد.
هر رۊز صبحˇ بیدارباشˇ زنگ بۊ. ویریشتم ؤ اهلˇ خانه ره صبحانه حاضرأکۊدم ؤ اۊشانه راهی کۊدنˇ پسی بۊشؤم می دؤختره سر بزئم ؤ بیدئم شؤکرˇ خۊدا انˇ حال بهتره؛ دئه انه مدرسه اوسئه نۊکۊدم. لباسانأ تاودم ماشینˇ مئن ؤ ناهار چاکۊدم. می دؤخترˇ ره سوا سۊپ چاکۊدم. واستی بۊشؤبیم بانکˇ قسطم فده-بیم.
راهˇ میان می دیلˇ میان فکر کۊدم دۊرۊسته ظاهراً شاغل نیم ولی ایته شؤغل دأرم، دایمی ؤ مادام‌العمر ؤ بی مرخصی ؤ بی حق ؤ حۊقۊق ؤ حتی بی بیمه! اۊنم بیسˇ چار ساعته.
شؤکرˇ خدا… خانه‌دارم.

پ.ن: 
این یادداشت برای نخستین بار در شمارۀ ۷ ماهنامۀ گیلانˇاؤجا منتشر شده.
برای اطلاع از چگونگی خواندن و نوشتن با رسم‌الخط گیلکی اینجا را ببینید.
برگردان فارسی این یادداشت در ادامه مطلب 👇 آمده است.

لباس‌های محلی گیلان به عنوان شادترین لباس‌های جهان معرفی شدند.
امسال جشنوارۀ لباس نیویورک میزبان لباس‌های زیادی از کشورهای مختلف جهان بود و در بین آن‌ها لباس‌های مختلف قوم‌های ایرانی هم دیده می‌شد.
یکی از لباس‌هایی که مورد توجه افراد گوناگونی قرار گرفته بود، لباس مردم گیلان بود. در این جشنواره لباس گیلانی به عنوان شادترین لباس جهان انتخاب شد.

منبع: باشگاه خبرنگاران

آشپزخانه میان غذا چاکۊدن-دۊبۊم کی حیاطˇ درˇ صدا أمره از جا بپرستم. مؤتؤرˇ صدایأ کی بشناوستم بفهمستم می پیله پسره کی دۊباره مؤتؤرˇ امره خانه جا بزئه بیرون. چی بۊکۊنه؟ جوانه، از وقتی خۊ دیپلؤمأ فیگفته به هر دری بزئه تا بشه کارˇ سر نۊبؤسته. الانم مؤنتظره تا اعزام به سربازی تاریخ فارسه. هر وقت مؤتؤرˇ امره شۊیی بیرۊن می دیل آویزانه تا واگرده. وا بیشتر انˇ مؤراقب ببم. دیرۊز که می کۊچی دؤخترأ ببرده-بۊم پارک، چن تا جوان پارکˇـ دۊرۊن نیشته-بید کی ای دفه دۊتا مؤتؤر نیرۊ انتظامی بمؤ پارکˇ دۊرۊن ؤ جوانان تا اشانه بدید خۊشانˇ مؤتؤره سوارأبؤستید ؤ تۊنداتۊند فرار بۊکۊدن. نزدیک بۊ ایتا طفلˇ معصۊمˇ مره تصادؤف بۊکۊنن.خۊدا رحم بۊکۊد. همه بترسن. می کۊچی دؤخترˇ رنگˇرۊ بپرسته ؤ بۊگؤفته بشیم بخانه.
راستش من ؤ چن تا از خانمان کی خۊشانˇ زایه باورده‌-بید پارک هم بترسئیم با ان کی امی لیواس مؤناسب بۊ ولی چن تا دؤختراکانˇنگران بۊبؤستیم کی أ جدیدˇ مانتؤهانه دۊکۊده پارکˇ دۊرۊن ایسه-بید. خۊدایی گرمˇ هوا ؤ شرجی میانی «پوشش مناسب» ؤ رنگـ تیره دۊکۊدن سخته! تازه اگه کۊچی زای هم بداری ؤ مرتب اۊنˇ دۊنبال سر بۊدؤوی تا خۊداىˇ نکرده آسیبی نیدینه دئه بدتر! پارکم دئه امنیت ناره. واگردستیم بخانه.
غۊرۊب بۊ کی تصمیم بیگفتم چنتا می دۊستانˇ امره ایته سر بیشیم اۊ هایپرمارکتی کی تازه امی شهرˇ میان افتتاح بۊبؤسته. چی بۊکۊنیم؟ حداقل پارکˇ جا امنتره. به به! چی ساختمانˇ شیک ؤ مرتبی بۊ. طبقهٔ اول مواد خۊراکی ؤ میوه ؤ حتی نان! طبقهٔ دوم هم آشپزخانه ؤ آرایشی ؤ بهداشتی وسایل ؤ... ایته می آشنایان اۊیه فۊرۊشندگی کۊده. سلام علیک بۊکۊدم ؤ کارˇ شرایط ؤ انˇ حۊقۊق ؤ مزایا جا واورسئم. بۊگؤفت کارˇ ساعات زیاده ؤ همش با سرپا ایسأن. تازه چن ماهˇ پسی اشانه بیمه کۊدید ؤ حداکثر ماهی ۴۵۰ هزار تۊمن اشانه فدید. بندهٔ خۊدا مجبۊره کۊمک خرجˇ زندگی وأسی کار بۊکۊنه؛ تازه خۊشحالم بۊ کی کار پیدا بۊکۊده. انˇ مره خۊداحافظی بۊکۊدم . می دۊستان خۊشانˇ خریده بۊکۊدید. منم چن تا چی که لازم بۊ اۊسادم. وای! خؤرد خؤرد چقدر خرید بۊکۊدیم چرخ دستی میان معلۊم نبۊ. وقتی صندۊقدار امی خریده حساب بۊکۊد تازه بفهمستیم چقدر چی بیهئیم! انم از امی امرۊزˇ تفریح. أ جۊر فۊرۊشگاهانˇ میان آدم خیال کۊنه باید تا تانه خرید بۊکۊنه!
خانه واگردستنا، أ فکرˇ میان بۊم کی کۊچˇ شهرانˇ مئن، هایپرمارکتˇ خؤبی ؤ بدی چی تانه ببه؟ خؤبه؟ بده؟ شۊما چی فکر کۊنید؟

پ.ن:
این یادداشت برای نخستین بار در شمارۀ ۵ ماهنامۀ گیلانˇاؤجا منتشر شده.
برای اطلاع از چگونگی خواندن و نوشتن با رسم‌الخط گیلکیاینجا را ببینید.
برگردان فارسی این یادداشت در ادامه مطلب 👇 آمده است.