یادبود
در بهار ۱۳۲۱( ش) گروهی از آوارگان لهستانی وارد بندر انزلی شدند.این آوارگان که شامل افراد غیر نظامی از جمله زن،کودک،پیر و جوان نیز بودند،در سال ۱۹۴۲ پس از سفری سخت از سرمای شوروی سابق و تحمل بیماری و گرسنگی به بندر انزلی رسیدند و با استقبال مردم انزلی که با سبدهای بزرگ غذا در انتظارشان بودند مواجه شدند.
زمان جنگ جهانی دوم بود و کشور ایران به دلیل حضور متفقین با کمبود مواد غذایی روبرو بود با این وجود مردم انزلی به استقبال آوارگان رفتند و از آنها پذیرایی کردند.
هلنا ولوش یکی از این هزاران نفر بعدها نوشت: "فرسوده از کار اجباری، بیماری و گرسنگی، در حالیکه شباهتی به زندگان نداشتیم، در بندر انزلی از کشتیها پیاده شدیم. آنجا همه با هم زانو زدیم تا بر ساحل شنی که خاک ایران زمین بود بوسه بزنیم. ما از سیبری رها شده بودیم و به سرزمین موعود رسیده بودیم".
۶۳۹ نفر که ۱۶۳نفر نظامی و ۴۷۶نفر غیر نظامی بودند جان خود را از دست داده و در گورستانی در بندرانزلی به خاک سپرده شدند تا یادگار رنج مردمی باشند که مانند میزبانشان قربانی بازی قدرتهای بزرگ در جنگی ویرانگر و خانمانسوز شدند.
این گورستان پس از گورستان تهران،بزرگترین گورستان لهستانی ها در ایران است.
پ ن:عکسها را روزی که عده ای از بازماندگان این آوارگان برای دیدار از مزار عزیزانشان به گورستان ارامنه آمده بودند انداختم.به ما اجازه ورود ندادند و مجبور شدم از بیرون گورستان عکس بگیرم.ورود برای افراد عادی و غیر ارمنی ممنوع است.
